Geçmeyen öksürük çocukluk çağında ve okul çağında sık görülen bir durumdur. Çocuklarda geçmeyen öksürük diyebilmemiz için öksürüğün verilen tedavilere rağmen 4 hafta (1 ay) dan daha uzun sureyle devam etmesi gereklidir. Çocuğun tedavi ile tamamen iyileşmesi, sonrasında öksürüğünün tekrarlaması durumuna ise tekrarlayan öksürük adı verilir. Çocukta sadece öksürük olabileceği gibi bazen de hırıltı, nefes darlığı ve balgamda eşlik edebilir. Öksürüğün çeşitleri de bu kapsamda önemlidir.
Geçmeyen Öksürüğün Çeşitleri Var Mıdır?
Öksürük kuru ya da balgamlı olabilir. Çocuk öksürdüğünde balgam çıkartıyor ya da göğsünden ve boğazından balgam sesi- hırıltı sesi geliyor ise ıslak öksürük denir. Balgam sesi gelmeksizin olan öksürüğe ise kuru öksürük adı verilir.
Geçmeyen Öksürüğün Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda geçmeyen öksürük birçok sebebe bağlı olarak görülebilir ve özellikle yaş gruplarına göre bu sebepler değişebilmektedir. Küçük süt çocuklarında astım benzeri durumlar(wheezing child), reflü, dirençli bronşit/ bronşiolit , kistik fibrozis ya da immotil silia sendromu gibi doğumsal nedenler ve yabancı cisim aspirasyonları ön planda iken, çocuğun yaşı ilerledikçe astım, alerjik saman nezlesi, kronik sinüzit daha sık görülmektedir. Geçmeyen öksürük hiçbir organik nedene bağlı olmayabilir ve psikojenik olarak da karşımıza çıkabilir ancak bir öksürüğe psikojenik diyebilmek için diğer organik nedenler dışlanmalıdır). Tüberküloz (verem), kistik fibrozis, bronşiektazi gibi durumlar daha nadir olmakla birlikte geçmeyen öksürüğe neden olabilirler. Çevresel faktörlerden evde sigara içilmesi, kuru hava, rutubet ve küf gibi sebepler de her yaşta geçmeyen öksürük yapabilir.
Tanısı Nasıl Konulur?
Geçmeyen öksürüğe neden olan hastalığın tanısı özellikle çocuğun hikayesine, muayene bulgularına ve bazı testlere dayanılarak konur. Çocuğun öksürüğünün süresi, ne zaman başladığı, kuru mu balgamlı mı olduğu, eşlik eden hırıltı, nefes darlığı varlığı önemlidir. Daha önceden geçirdiği hastalıklar, sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonları ya da nefes darlığı atakları tanının konulmasında yardımcı olur.
Çocuklarda yabancı cisim aspirasyonları sık görülebildiğinden herhangi bir şey yerken ya da ağza atılan küçük cisimler sonrası çocuğun boğularak öksürmesi ve ardından hırıltılarının gelişmesi gibi durumlar olmuşsa doktora belirtilmelidir. Aile bireylerinde astım ve alerjik hastalıkların varlığı belirtilmelidir. Çocuğun burun ve göz kaşıntılarının olması, uykuda horlaması, gün içinde sık kusmalarının olması gibi durumlar tanıda oldukça fayda sağlayan ipuçlarıdır ve hikâyeyi alan doktora bu durumların varlığından bahsedilmelidir. Tanı için çocuğun muayene edilmesi şarttır ve muayene sonucunda da geçmeyen öksürüğe neden olabilecek hastalıkla ilgili birçok bulguya rastlanabilir. Tanıda laboratuvar testleri hastada düşünülen hastalığa yönelik istenir. Temelde akciğer grafisi, kan tahlilleri ve çocuk yapabiliyorsa solunum fonksiyon testleri çok faydalı bilgiler verir. Ailelerin varsa ellerinde bu tetkiklerini doktora giderken mutlaka yanlarında götürmeleri önemlidir.
Geçmeyen Öksürük Nasıl Tedavi Edilir?
Geçmeyen öksürüğün tedavisi tamamen öksürüğe neden olan hastalığın tedavisi şeklindedir. Çocukta astım tanısı kondu ise astım tedavisi, kronik bronşit tanısı kondu ise kronik bronşit tedavisini yapmak gibi.
Altta yatan hastalık tespit edilmeden ve tedavi edilmeden sadece öksürüğü geçirmeye yönelik öksürük ilaçları kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu ilaçların öksürüğü geçirmede etkin olmadığı gösterilmekle birlikte birçok yan etkilerinin de olabileceği ortaya çıkartılmıştır. Birçok ülkede bu tarz öksürük kesici ilaçların kullanımı yasaklanmıştır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Geçmeyen öksürük çocuklarda ileride oluşabilecek akciğer hasarının erken belirtisi olabileceğinden mutlaka uzman bir doktora müracaatı gerektiren bir durumdur. Örneğin yabancı cisim aspirasyonları atlanır ve üzerinden uzun süreler geçerse akciğerlerde geri dönüşümsüz hasarlar oluşabilir.
Geçmeyen öksürüğün nedeni araştırılmadan ve gerçek tedavisi verilmeden öksürük kesici ilaçlar kullanmak ciddi vakit kaybına neden olabilir. Öksürük kesici ilaçların ciddi yan etkileri olabileceğinden kullanımlarından kaçınılmalıdır.
Kaynak: Türk toraks derneği yayınları